Już od 40 lat, zawsze w okolicy nocy z 14 na 15 września w Janowie odbywają się uroczystości, podczas których oddawany jest hołd tym, którzy w walce z niemieckim okupantem złożyli w ofierze swoje życie. Nie inaczej było w minioną niedzielę.

Na początku uroczystości Orkiestra Dęta ze Środy Wielkopolskiej odegrała hymn państwowy. Minutą ciszy uczczono pamięć zmarłego Józefa Chojnackiego, a także porucznika Adama Kurkowiaka, ostatniego żyjącego uczestnika akcji "Riposta".

Następnie Wiceminister Funduszy i Polityki Regionalnej oraz posłanka Jadwiga Emilewicz, senator Jadwiga Rotnicka, poseł Bartłomiej Wróblewski, radna sejmiku Krystyna Kubicka-Sztul w imieniu marszałka województwa wielkopolskiego, radna powiatu poznańskiego Elżbieta Nawrocka w imieniu starosty poznańskiego, wicestarosta powiatu średzkiego Małgorzata Wiśniewska-Zabłocka, radny powiatu poznańskiego Marian Markiewicz, włodarze gmin: Nekla (Karol Balicki), Dominowo (Krzysztof Pauter), Środa Wielkopolska (Piotr Mieloch) i Kostrzyn (Szymon Matysek) wraz z przedstawicielami Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych i Nadleśnictwa Czerniejewo, średzkiego Bractwa Kurkowego i rodzin uczestników operacji "Riposta" złożyli wieńce w Kręgu Pamięci, Ruchu Oporu i Walki lat 1939-1945, który jest miejscem hołdu i pamięci bohaterów, a także przypomnieniem wkładu mieszkańców Wielkopolski w dzieło ruchu oporu i walki narodu polskiego.

Posadzono też 12 dębów pamięci.

Na polanie leśnej przy kapliczce Chrystusa Frasobliwego odprawiona została polowa msza święta, której przewodniczył ks. Jerzy Szymczak, proboszcz Parafii Św. Kazimierza w Gułtowach, koncelebrowana przez ks. Mateusza Napierałę, proboszcza Parafii błog. Jolanty w Kostrzynie i ks. Tomasza Kozicę, proboszcza Parafii NMP Wniebowziętej w Czerlejnie.

– Pod silną presją Artura Greisera, człowieka związanego z NSDAP zajęto się czystkami, aby spowodować skuteczną germanizację, wyplenić to co polskie, kiedy jeszcze w powietrzu unosił się zapach prochu rozstrzeliwanej inteligencji, samorządowców, duchownych, rozstrzeliwanych w Gostyniu, Kostrzynie, Kórniku, Książu, Lesznie, Środzie Wielkopolskiej.
Gdy spojrzymy na mapę Wielkopolski to w naszym rejonie od Wrześni, Środy aż po Kostrzyn znajduje się bardzo wiele pozytywnych promieni, które pokazują nam, że ludzie różnych stanów potrafili ze sobą współpracować, starano się ocalić to co polskie – mówił w trakcie kazania ks. Jerzy Szymczak.

– Był sygnał dla Armii Krajowej, że mają 12 godzin na zorganizowanie się na tym terenie, aby przyjąć zasobniki. Nie był to łatwy temat. 20% mieszkańców tego rejonu była bardzo ściśle związana z Niemcami i miała swoją żandarmie.
Nie było łatwo żołnierzom Armii Krajowej zorganizować tak wielkie wydarzenie i pierwsze w swoim rodzaju, żeby ściągnąć brytyjski samolot z zasobnikami. Był to wzorowo zaplanowany zrzut. Żołnierze mieli tylko trzy godziny na pościąganie zasobników. W zasadzie wszystkie udało się wzorowo i idealnie pochować broń w lasach i na polach. Ten ostatni został w Pławach zdjęty nad ranem i zakopany w polu.
Oczywiście pojawili się życzliwi, który donieśli. Nadali temat do głównej guberni w Poznaniu i wtedy zaczął się dramat. Te wszystkie ekwipunki ,oprócz tego w Pławcach udało się wydobyć, przejąć. zaczęły się prześladowania, aresztowania, które kończyły się z albo w Żabikowie albo w Mauthausen-Gusen torturami. Ci ludzie oddali życie, abyśmy dzisiaj wolni, mogli stać w tym miejscu i odczuwać oddech słowa Polska.
Bądźmy jednym narodem, nie kłóćmy się, pomagajmy sobie i twórzmy najpiękniejsze miejsce, w którym i młode i starsze i w średnim wieku pokolenie czuje się bezpiecznie, szczęśliwe, z możliwością przepięknej polskiej historii – dodał ks. Jerzy Szymczak.

Po nabożeństwie odczytany został apel poległych, a żołnierze 6. Batalionu Chemicznych Sił Powietrznych w Śremie oddali salwę honorową.

Wartę honorową pełnili harcerze z 10. Kostrzyńskiej Drużyny "Riposta", 2. Próbnej Kostrzyńskiej Drużyny Harcerzy "Grań", 138. Drużyny Harcerzy Riposta i Drużyny Harcerzy "Warta" z Nekli.

W trakcie uroczystości nad Janowem krążył samolot, pilotowany przez Ryszarda Dworaka – syna Jana Dworaka, uczestnika wydarzeń sprzed 80 lat. Na pokładzie samolotu był też pilot młodszy chorąży Łukasz Dobrzykowski, krewny polskich żołnierzy walczących z niemieckim okupantem.

W ramach ogólnokrajowej akcji "Riposta" odbywały się lotnicze zrzuty zaopatrzeniowe w materiały bojowe dla Poznańskiego Okręgu Armii Krajowej. Była to jedna z form przygotowania konspiracji Wielkopolskiej do walki zbrojnej z okupantem hitlerowskim.

W nocy z 14 na 15 września 1943 r. miał miejsce pierwszy aliancki zrzut broni, amunicji i środków opatrunkowych w Wielkopolsce - koło wsi Tursko nieopodal Gołuchowa oraz na polach przy gajówce Janowo.

– W tym miejscu okupacji działała placówka Armii Krajowej, której członkowie podjęli się próby przejęcia broni. To był pierwszy zrzut broni alianckiego samolotu na terenie Wielkopolski. Ta akcja niestety kosztowała życie kilkudziesięciu uczestników. Wskutek aresztowań, które nastąpiły w ciągu następnego roku uczestnicy akcji trafili do obozów i ponieśli śmierć – przypomina regionalista Kazimierz Matysek.

W konsekwencji pobliskiego zrzutu w więzieniach i obozach znalazło się około 200 żołnierzy, z których blisko 50 oddało życie za Ojczyznę.

Corocznie od 1983 r. władze okolicznych gmin (Dominowa, Nekli, Kostrzyna i Środy Wlkp.), mieszkańcy oraz zaproszeni goście oddają hołd poległym.

Fot: Janusz Ludwiczak

ZOBACZ TAKŻE: W Siedlcu odsłonięto pomnik "pamięci młodych więźniarek obozu pracy przymusowej" {►FILM}

ZOBACZ TAKŻE: W 103. rocznicę powstania Pułku Ułanów {►FILM}

ZOBACZ TAKŻE: Oddano hołd mieszkańcom rozstrzelanym na kostrzyńskim Rynku {►FILM}